Η στήλη σήμερα κάνει την έκπληξη και δεν έχει ως θέμα τη ζωή και το έργο κάποιου καταξιωμένου συγγραφέα-ποιητή, αλλά ενός ρεμπέτη. Του Μάρκου Βαμβακάρη, που κι αυτός κατά κάποιον τρόπο ήταν ποιητής. Μιας ποίησης κάπως διαφορετικής αλλά όχι κατώτερης, απλώς διαφορετικού είδους. Μιας ποίησης που απ’ την αρχή της στόχευε στη μελοποίηση και στην έκφραση των σκέψεων του λαού, του κοινού αισθήματος. Κάτι σαν συνέχεια, δηλαδή, των πολύτιμων για την παράδοσή μας, δημοτικών τραγουδιών. Ποιος είναι, λοιπόν, ο Μάρκος Βαμβακάρης, που χωρίς αμφιβολία κάποιοι δεν γνωρίζουμε;
Γεννήθηκε στις 10 Μαϊου του 1905 στον Δανακό της Σύρου από οικογένεια Καθολικών, γι’ αυτό κι αργότερα απέκτησε και το παρατσούκλι “Φράγκος” . Ο παππούς του έγραφε τραγούδια και ο πατέρας του έπαιζε ζαμπούνα. ενώ πολλές φορές από μικρή ηλικία τον συνόδευε ο μικρός Μάρκος παίζοντας τουμπί (νησιώτικο τύμπανο) σε διάφορα πανηγύρια. Λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης της οικογένειάς του, ο Μάρκος αναγκάστηκε να αφήσει το σχολείο και να εργαστεί ως λούστρος, εφημεριδοπώλης, εργάτης σε κλωστήρια, βοηθός σε οπωροπωλεία κλπ.
Σε ηλικία 12 ετών έφυγε από τη Σύρο, αφού έριξε άθελά του ένα βράχο πάνω στη σκεπή ενός σπιτιού και πήγε στον Πειραιά, όπου αργότερα τον ακολούθησε και η οικογένεια του. Εκεί ασχολήθηκε με διάφορα επαγγέλματα, όπως λιμενεργάτης (φορτοεκφορτωτής, εργάτης γαιανθράκων στα λεγόμενα καρβουνιάρικα) και περίπου από το 1925 μέχρι το 1935 ως εκδορέας στα δημοτικά σφαγεία Πειραιά και Αθηνών. Εκείνη την εποχή ο Μάρκος Βαμβακάρης ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε την πρώτη του γυναίκα, την Ελένη Μαυροειδή. Παράλληλα, άρχισε να μαθαίνει μπουζούκι και να γράφει τα πρώτα του τραγούδια, έχοντας ορκιστεί μάλιστα πως αν δε μάθει να παίζει θα κόψει τα δάχτυλα του με χασαπομάχαιρο. Γρήγορα όμως εντυπωσίασε με την ταχύτητα που έμαθε το όργανο και με την ικανότητα, την ευρηματική πενιά, τη δεξιοτεχνία και τη στιχογραφία του.
Συμμετείχε μαζί με τον Γιώργο Μπάτη, τον Στράτο Παγιουμτζή και τον Ανέστη Δελιά στο πρωτοποριακό για την εποχή μουσικό σχήμα που ονομάστηκε «Η Τετράς η ξακουστή του Πειραιώς». Το 1933, μετά από πιεστική παρότρυνση του Σπύρου Περιστέρη, o Μάρκος Βαμβακάρης κυκλοφόρησε την πρώτη ηχογράφηση με μπουζούκι στην Ελλάδα, το «Καραντουζένι», ερμηνεύοντάς το ο ίδιος, παρόλες τις επιφυλάξεις που είχε για την ποιότητα της φωνής του. Η περίοδος λίγο πριν τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο είναι ίσως η παραγωγικότερή του. Μεταξύ άλλων, το 1935 έγραψε και ηχογράφησε τη «Φραγκοσυριανή» -το γνωστότερο ίσως τραγούδι του- το οποίο όμως έγινε επιτυχία 25 ολόκληρα χρόνια αργότερα με τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση. Ο Μάρκος Βαμβακάρης αποδείχτηκε ατυχέστατος στον πρώτο του γάμο. Το διαζύγιο δεν άργησε να εκδοθεί. Όμως και μετά το διαζύγιο εκείνη εξακολουθούσε να έχει οικονομικές απαιτήσεις. Αυτό ο Μάρκος Βαμβακάρης το αντιμετώπισε ως εξής: Έγραφε τα τραγούδια του ακόμα και αυτοβιογραφικά που τον φωτογράφιζαν ως δημιουργό τους (π.χ. “Ο Πολυτεχνίτης”) σε ονόματα όπως του Περιστέρη και του Μάτσα καθώς και σε ψευδώνυμα ανύπαρκτων προσώπων (φυσικά εισπράττοντας ο ίδιος τα πνευματικά δικαιώματα). Με αυτόν τον τρόπο κατάφερνε να μειώσει στο ελάχιστο το προσωπικό εισόδημά του κι έτσι η πρώην σύζυγός του να μην του πάρει τίποτα. Για αυτήν την ιστορία ο Μάρκος έγραψε το αυτοβιογραφικό τραγούδι «Το διαζύγιο».
Ήταν τόσο δημοφιλής που στη μια από τις τρεις φορές που επισκέφτηκε τη Θεσσαλονίκη και έδωσε συναυλία μαζεύτηκε για να τον ακούσει 50.000 κόσμος, στην πλατεία του Λευκού Πύργου. Γι αυτό γράφει το τραγούδι “Το 1912″ στο οποίο υμνεί τη Θεσσαλονίκη, ενώ παραδόξως ως τότε δεν είχε κάνει ούτε μια αναφορά σε τραγούδι του για τον Πειραιά, την πόλη που ζούσε και δημιουργούσε. Κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου ερμηνεύει τραγούδια δικά του και του Σπύρου Περιστέρη με στίχους προσαρμοσμένους στο δοξασμένο ελληνοϊταλικό έπος (“Γειά σας φανταράκια μας”, “Το όνειρο του Μπενίτο” κ.α.).
Το 1942 παντρεύτηκε για δεύτερη φορά την Ευαγγελία με την οποία απέκτησε πέντε παιδιά. Κατά την περίοδο 1948-1959 περνάει δύσκολες ώρες, καθώς η ελληνική μουσική βιομηχανία, τα ηνία της οποίας περνάνε σε χέρια ανθρώπων που ο Μάρκος Βαμβακάρης είχε βοηθήσει να αναδειχτούν φέρεται αχάριστα στον πρωτοπόρο του μπουζουκιού που θεωρείται «ξεπερασμένος». Οι δισκογραφικές εταιρίες παύουν να τον καλούν για ηχογραφήσεις και τα μεγάλα νυχτερινά κέντρα του αρνούνται τη συνεργασία. Περνάει σοβαρές περιπέτειες με την υγεία του (παραμορφωτική αρθρίτιδα στα δάχτυλα κάτι που τον δυσκολεύει να παίζει μπουζούκι) και την οικονομική του κατάσταση, ενώ αφορίζεται από την Καθολική εκκλησία γιατί παντρεύτηκε δεύτερη φορά με ορθόδοξο γάμο. Το 1954 (ξεχασμένος από τους περισσότερους) επισκέφτηκε τη Σύρο όπου έμεινε για ένα έτος και γνωρίζει την αποθέωση από τον κόσμο της Σύρου που δεν τον ξεχνά. Ο Μάρκος έπαιξε και τραγούδησε στην Ταβέρνα του Λιλή, στην Άνω Σύρο για μια εβδομάδα.Στα τέλη του 1950, όταν μετά από πρωτοβουλία του Τσιτσάνη, η δισκογραφική εταιρία Columbia αποφασίζει να κυκλοφορήσει παλιά και καινούρια τραγούδια του Βαμβακάρη, αρχίζει η «δεύτερη καριέρα» του, όπως χαρακτηρίζεται από τον ίδιο. Συνολικά, τα ηχογραφημένα τραγούδια του υπερβαίνουν τα 200. Ο Μάρκος Βαμβακάρης πέθανε στις 8 Φεβρουαρίου 1972 συνεπεία νεφρικής ανεπάρκειας που δημιούργησε σακχαρώδης διαβήτης.
Αυτά τα ολίγα – ή τα πολλά- για τον σημαντικό αυτό ρεμπέτη δημιουργό. Μην χάνετε χρόνο όσοι δεν τον ξέρετε. Ανακαλύψτε τα τραγούδια του κι ίσως δείτε ότι τελικά γνωρίζατε για ποιον άνθρωπο μιλάμε.
Iωάννα Λιούτσια
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου